Muhtarlık Bütçesi Var Mı? Yerel Yönetimden Sokağa Uzanan Bir İnceleme
Sevgili arkadaşlar, gelin hep birlikte biraz yerel yönetimin kalbine dalalım: gündelik yaşamımızın arka planını oluşturan, mahallemizdeki ya da köyümüzdeki “küçük ama önemli” bir birim olan Muhtarlık üzerinden bütçe meselesini konuşalım. Mahalle kahvesinde şöyle bir durup düşünsek: muhtarlığın bütçesi gerçekten var mı? Kimler kullanıyor? Ne için kullanılıyor? Bu sorular, aslında yerel demokrasinin, şeffaflığın ve yurttaş katılımının da kapısını aralıyor.
Kökenlerine Bir Bakış
Muhtarlık sistemi, tarihsel olarak toplumun yerel ölçekli yönetim ihtiyacına yanıt veren bir yapı olarak gelişti. Cumhuriyet öncesinden gelen mahalle ve köy yerleşim düzenleri, zamanla resmi bir kurumlaşmaya dönüştü. ([İçişleri Bakanlığı][1]) Resmî kaynaklara göre, muhtarlar “köy ve mahalle birimlerinde seçimle göreve gelmiş kişiler” olarak tanımlanıyor. ([Eleman][2])
Peki bu kurumun bütçesi ne durumda? Mevzuata baktığımızda, “muhtarların ödenekleri karşılığı her yıl İçişleri Bakanlığı bütçesine konulur” ifadesi geçiyor. ([Usta Yemek Tarifleri][3]) Yani göründüğü kadarıyla muhtarlık için bir “ödenek” ayrılıyor; ama bu ödenek ne kadar? Ve “bütçe” kavramıyla ne kadar örtüşüyor?
Günümüzde Durum: Ödenek mi, Tam Bütçe mi?
Güncel bilgiler şunu söylüyor: muhtarların maaş ve ödenekleri ayrı bir kalem olarak belirlenmiş durumda. Örneğin, 2025 yılı itibarıyla muhtar maaşları net olarak 22.104 TL şeklinde ifade ediliyor. ([Antalya Körfez Gazetesi][4]) Ödenekler de her yıl İçişleri Bakanlığı bütçesi içinde yer alıyor demiştik. Ancak “muhtarlığın kendi bütçesi” ifadesi biraz daha farklı: yani muhtarın kendi karar verdiği, harcama yaptığı bir bütçe çizelgesi çoğu zaman görünmüyor.
Basitçe özetlersek: muhtar maaşı + ödenek mevcut; muhtarın serbestçe yönettiği bir “altyapı bütçesi”, yatırım bütçesi ya da geniş bir harcama yetkisi söz konusu değil gibi görünüyor. Bunu konuşurken sokağımızdaki şikâyetleri de göz önünde bulundurmalıyız: “Muhtar gelmiş ama mahalle yoluna bir katkısı yok”, “Mahallede bir etkinlik yapılacak diyor, bütçe yokmuş” gibi yorumlar duyuluyor.
Hatta öyle ki, bir haber kaynağı yıllık muhtar maaşlarının toplamının 10 milyar TL’yi bulduğunu, “maliyet” üzerinden tartışma açıldığını söylüyor. ([Haberler][5]) Bu da demek oluyor ki; ödenek sistemi var, ama “yerel yönetim harcama şeffaflığı” açısından eksikler var.
Gelecekte Ne Olabilir? Beklenmedik Alanlarla İlişkilendirme
Düşünün: mahallemiz plastik atıklarını toplamak için bir girişim yapmak istiyor. Muhtarlık bu süreçte bir yerel aktör olabilir. Ama elimizde net bir bütçe yoksa, o girişimi kim yönetecek? Muhtarlığın “altyapı desteği”, “mahalli etkinlik bütçesi” gibi kalemleri açılırsa, yerelden sürdürülebilir sosyal projelere kapı aralanabilir.
Dijitalleşme ile birlikte: internet üzerinden muhtarlık bütçe kullanımını şeffaf biçimde izlenebilir hâle getirmek mümkün. Mahalle fertleri ‘birim bütçe ne kadar, ne için harcandı’ diyebilir. Bu yaklaşım, yerel demokrasiyi güçlendirir.
Ayrıca, iklim değişikliği, yaşlanan nüfus, yeni göç alan mahalleler gibi “beklenmedik” toplumsal dinamikler muhtarlığın görev alanını genişletiyor. Bu tür görevler için “özel proje bütçesi” ayrılması yerinde olur: mesela mahalle yaşlı bakım grubu, çevre gönüllüleri, gençlerle kültürel buluşmalar gibi. Böylece muhtarlık sadece bir görevli koltuğu değil, toplumsal dönüşümün yerel merkezi olabilir.
Arkadaşça Bir Davet: Sizce Ne Olmalı?
Peki sizce, muhtarlığın bütçesi konusunda ne yapılmalı?
Muhtarlığın kendi harcama kararlarını alabileceği bir “yerel fon” olmalı mı, yoksa sadece merkezi ödenekle yetinmeli mi?
Mahalle sakinleri olarak şeffaflık açısından hangi bilgilere ulaşabilmek isterdiniz?
Muhtarlığın toplumsal dönüşüm projelerinde rol alması için bütçe haricinde hangi desteğe ihtiyaç var?
Yorumlarda fikirlerinizi, deneyimlerinizi paylaşırsanız gerçekten zengin bir tartışma başlatabiliriz. Muhtarlığın bütçesi küçük bir detay gibi görünse de, aslında mahallemizin, köyümüzün nasıl şekillendiğini, hangi önceliklerin belirlenip hangi kaynakların aktığını gösteriyor. Bu yüzden, bu konu üzerine biraz düşünmek değerli.
[1]: https://www.icisleri.gov.tr/arem/turkiyede-muhtarlik?utm_source=chatgpt.com “T.C. İçişleri Bakanlığı – TÜRKİYE’DE MUHTARLIK”
[2]: https://www.eleman.net/is-rehberi/pratik-bilgiler/muhtarlikla-ilgili-bilinmesi-gerekenler-h6858?utm_source=chatgpt.com “Muhtarlıkla İlgili Bilinmesi Gerekenler – Eleman.net”
[3]: https://www.ustayemektarifleri.com/soru-ve-cevaplar/muhtarlk-butcesi-var-m?utm_source=chatgpt.com “Muhtarlık bütçesi var mı? – ustayemektarifleri.com”
[4]: https://www.antalyakorfez.com/muhtar-maasi?utm_source=chatgpt.com “Muhtar Maaşı 2025: Köy ve Mahalle Muhtarı Ne Kadar Alıyor?”
[5]: https://www.haberler.com/haberler/muhtarliklar-kalkiyor-mu-turkiye-de-kac-muhtar-17263785-haberi/?utm_source=chatgpt.com “Muhtarlıklar kalkıyor mu? Türkiye’de kaç muhtar var … – Haberler”